Марко се врати од Германија директно на село! Заработувал 2.800 евра месечно, но сепак решил да се врати дома и да ја чува стоката!

Додека колони млади Хрвати од сите страни продаваат се што имаат и купуваат билет во еден правец – за Германија, Марко Релота тргна во спротивна насока – од Германија во Хрватска, на село. Во Умљановиќи, општина Ружиќ, село Релоте. Решил да се занимава со сточарство. И сигурно… Имаше и телевизија, никој не верува. Во Германија почнав да работам во 2013 година. Имено, гимназијата „Браќа Радиќ“ ја завршив во Каштел Штафилиќ, како шумарски техничар, таму бев година дена, година и пол по средното училиште, имав можност да заминам во странство, па заминав.

Работев за германската автомобилска индустрија, во мал град во близина на Улм. Тоа е надворешноста на вашиот автомобил, надворешните делови, носачите на покривот, алуминиумските лајсни за прозорци, сè што треба да полирате за да добиете сјај. И веќе по тие први две години во Германија – кога дојдов дома на тримесечна пауза, пред вториот двегодишен договор – разговарав на маса со моето семејство – што можам да правам овде дома, што можам направив, бидејќи не останав во Германија.

И тогаш решив – ќе направиме нешто за стоката. И кога ќе кажеш некому, купив крави – ене го, овчар ќе речат. Не можеше ништо друго, па мораше. Но, јас не. И јас имав можност да живеам во Сплит, долу имаме куќа, утре можам да живеам и да работам за некоја плата ако сакам да одам во Сплит, но не се гледав себеси во тоа. Сакав да започнам нешто свое, да бидам свој шеф! – тивко и одлучно вели Марко (25).

Решил да остави се и да се врати во Хрватска, луѓето мислеа дека Германија не е толку добра за него. Каква гадна работа. Таму поминав одлично. Имав пробен период од два-три месеци, ако си задоволен остануваш, ако не – продолжуваш. И платата беше добра, на почетокот на 2013 и 2014 година беше до 2.800 евра, потоа малку падна. Сега во последните две години беше околу две илјади евра, но ни беше платен и станот. Ја купувавме само храната сами.

Смените беа после 12 часот, се враќаш од работа, готвиш ручек, периш алишта, подготвуваш се, чистиш. Почнало во шест часот наутро, се палеле машини и машини, до попладне до шест часот навечер. Да беше ова втора смена, ноќна смена, ќе беше од шест навечер до шест часот наутро. Имаш две паузи од половина час и толку – вели Марко.

Неговата работа беше да ги натрупува алуминиумските лајсни во матрици, подобро да ги обеси, да ги стави во машина за полирање. А потоа оваа машина се врти 12 до 15 минути додека не ги полира до висок сјај. Норма за мене беше 324 парчиња прозорски лајсни. Значи, 11 часот во 324. Ако треба да исфрлите 3,5 илјади парчиња по смена, а сте исфрлиле 2,5 илјади, се поставува прашањето каде бил проблемотот

Ако имате дефект на машината, пријавете го уредно, пишете си – машината чини толку и толку, а вие ја приложувате со хартија од нормата. А ако не, тогаш ти се одзема од дневницата. Сè мора да се знае! Сè на сè, за мене беше огромно искуство – вели Марко, со кого заедно соработуваа околу 200 Хрвати во тој „лак“ кај Улм. Од вкупно 500 вработени.

Толку од оние кои мислат дека таму има многу подобро. И оние другите што се гледаат навечер кога ќе видат полупразни далматински градови во зима – и каде исчезна цел свет. И така сето тоа се забрза со одлуката на Марко да биде сам, да живее од она од што живееле неговите баба и дедо. Роден во Сплит, основно училиште одел во Ружиќ, секогаш имале по 15-20 овци и неколку крави за потребите, млеко и сирење, теле.

Не барам од сето тоа сега да стекне некое богатство, некои големи пари. Би сакал да бидам свој газда во мојата куќа и да имам пристојна плата за да знам зошто се мачам. И тоа е тоа – рече тој. Неман има уште толку многу говеда. Сега имам 25 крави, тоа се нашите домашни говеда, нашата автохтона стока, од далматинскиот крај. И уште во фаза на формирање на стадо за размножување. Кога ќе стигнам до некои 50-60 грла тогаш би можел да се специјализирам за некое производство. Дали ќе биде млеко, месо, сирење, ќе видиме каков ќе биде пазарот. Ги оставам сите женски телиња да ја прошират фармата, а машките ги заменивме за женски…

Сè уште не сум почувствувал поопиплива заработка во 12-те месеци кога се занимавам со ова. Лани плаќале и стимулации за секое грло по 308 и 322 евра. Тоа што го добивме повторно го инвестиравме во бизнис, во добиточна храна, во механизација, во капацитети – вели Марко. Буш не е стабилен вид говеда, но се смета за една од најмалите крави во светот. Сака да излегува на пасишта, но сепак треба да се хранат, особено кога сушната година, како и минатата година, им ја коси тревата. Релотите складираат околу 80 бали сено за зимата, секоја бала тежи од 200 до 250 килограми, па сметајте.

Имаат среќа што имаат свои парцели за косење, а роднините кои не ги користат им дале што да користат. Таткото и мајката и двете сестри помагаат кога можат. Татко ми и постарата сестра работат, помалата се уште е на училиште во Сплит, па најмногу работа паѓа на мене и на мајка ми. Но, сите сме во ова, како семејство. Стоиме еден зад друг – вели тој. Сепак Марко е главен во сето ова.

Кај нас ситуацијата е таква, денес е ваква, утре е таква. Кога правите пресметки, најдобро е да не сметате на нив. И тогаш, којзнае, денес или утре можеби туризмот, овие селски домаќинства стануваат се поактуелни, со домашна храна.

Кој знае… Еве, ми се јави наш човек од Австрија, ни ги увезува деликатесите и прашува дали може да дојде кога ќе дојде овде на Јадранот на лето. Го интересира што правам јас, па којзнае можеби ќе воспоставиме некаква соработка, го интересира и пршутата, па дури вели дека би можеле да пробаме да го исушиме месото од грмушката. Сè уште не сме го пробале тоа, но зошто да не? -Искрен е Марко.