МЛАДИНСКА РАБОТНА АКЦИЈА: Едно од најдобрите југословенски достигнувања?

Втората светска војна донесе огромни човечки жртви во Југославија, но и уништување, уништување, целосен колапс на економијата и сите други сфери на животот. По ослободувањето, неопходно беше да се пристапи кон обнова и изградба на земјата – индустрија, урбана и рурална инфраструктура, научни, спортски, културни објекти.

Земјата мораше да се тргне од заостанатост, а немаше доволно материјални и финансиски средства.

Младите на Југославија, како и секогаш во најтешките моменти, беа главните учесници во таа битка за подобро утре. Младешкиот ентузијазам, хуманизмот, идеалите, несебичноста, самопожртвуваноста, братството и единството беа движечката сила. Државата се градеше на „хо-рук“ основа!

Вака се роди духот на младинските работни акции!

Младинските работни акции се прошируваат и за обнова на земјата разорена од војна, од Вардар до Триглав. Тогаш целата заедница ја сфати тежината на ситуацијата во која се најде Југославија. Тие знаеја дека само со работа може да се излезе од заостанатоста и да се тргне на патот на развојот.

За да може изградбата на земјата да продолжи без големи тешкотии, неопходно беше да се обезбеди цврста основа на суровини, а еден од најважните во тоа време беше тврдиот јаглен, кој беше многу неопходен за целата индустрија. Беше познато дека во околината на Бановиќи лежат големи наоѓалишта на висококалоричен јаглен и дека таму постоела можност за удобна експлоатација.

Ова го охрабри највисокото раководство на југословенската економија што поскоро да започне со изградба на железница во правец на Брчко (пристаниште на реката Сава), по можност на почетокот на 1946 година, што ќе овозможи експлоатацијата да се одвива беспрекорно. Целата работа беше планирано да се заврши за 7 месеци, а организацијата и подготовките започнаа веднаш – на 1 април 1946 година.

Тој ден подоцна беше преземен и прославен како Ден на ОРА (Младински работни акции) низ цела Југославија.

Вистинската изградба на пругата Брчко-Бановиќи, во должина од 92 километри, започнала на 1 мај 1946 година и покрај бројните потешкотии била завршена во рекордно време, односно пред неа до 7 ноември 1946 година.

Во изградбата на пругата учествуваа 62.268 млади мажи и жени од сите краишта на нашата татковина и околу 2.000 од странство при оваа прва голема работна акција во повоена Југославија. При изградбата се ископани околу 1.361.680 m3 земја и 134.460 m3 камен, изградени се 2 тунели со должина од 667 m и 22 моста со вкупна должина од 455 m.

Следниот голем проект веќе беше планиран за следната година, а тоа беше пругата Шамац – Сараево! Ова беше многу посериозен и поголем зафат, кој бараше подобра организација и поголем број учесници. Железничката пруга со вкупна должина од 242 километри била изградена од април до средината на октомври 1947 година.

Изградбата во која беа поставени вкупно 320 километри пруги, ископани тунели во должина од 2,2 километри и изградени 17 мостови и денес се држи како своевиден светски рекорд во брзина на градба. Повеќе од 217.000 млади луѓе од цела Југославија и речиси 6.000 млади луѓе од различни делови на светот го понесоа најголемиот дел од товарот за изградба на оваа железница на свои плеќи.

„Ние ја градиме пругата – железницата нè гради нас! – е само еден од низата пароли, кои, не само вербално, ја докажаа лојалноста кон татковината. Југославија, благодарение на таквата подготвеност, ентузијазам и извонредната количина на позитивна енергија од неразвиената и заостаната земја, стана една од средно развиените земји.

Во периодот на реконструкција на нашата земја, младите работат и на изградба на големи хидроцентрали:

– Хидроцентрала Јабланица (1947 – 1954),
– Хидроцентрала Маврово, учествуваат 37.000 бригадири (1948-1952),
– Хидроцентрала Зворник (1950 – 1955),
– Хидроцентрален систем во Власина (1950 – 1955),
– Хидроцентрала „Винодол“ (1950 – 1954 г., а централата била во функција во 1955 г.)

Се работеше и на изградба на фабрики во Загреб, Краљево, Нови Пазар, Железник, хемиски погони, железара во Зеница и Никшиќ.

„Овде на работни акции се фалсификуваат нови луѓе. Овде, нови луѓе со нови идеи за работата се фалсификувани и калени и излегуваат од работа. Се создава работен колектив кој се гордее со својата работа, со она што го создава со свои раце…“ Тито

Животот на трудови акции

Стануваше рано и во првиот дел од денот бригадирите извршуваа различни физички задачи на теренот – рутата. Но, тоа беше само дел од активноста. По враќањето во населбата се организираше целодневна и вечерна социјална програма, се организираа спортски, културни и идеолошко-политички активности.

Се посетуваа курсеви за кино, фото и радио, автошкола, курсеви за козметика, икебана, сообраќајна култура, курсеви за електрозаварување и типизација и многу други. Овие активности беа организирани како дел од „техничкото образование“ на младите што го спроведуваат институциите на републиката, каде што се одржуваше работната акција.

Една од главните активности во бригадските населби беше идеолошко-политичкото и марксистичкото образование, во кое бригадирите беа запознаени со основите на марксистичката идеологија.

Учесниците на ОРА беа наречени акционисти или бригадири. Бригадирка, пак, се викаат блузите што се носеа на акции. Амблемите беа зашиени на жени-бригадири. Во доцните 70-ти и раните 80-ти, акционата униформа се состоеше од патики, маица, бригадирска јакна и панталони.

Бригадните жени беа во мода и по завршувањето на акциите. На десниот ракав беше амблемот на бригадата. Имаше и значки со логото на бригадата во која учествуваа активистите, како и значка со ликот на маршалот Тито.

Тоа беше време на работа, чесност, пријателство и зближување на младите од цела Југославија. На патеката имаше пеење и веселба, со бригадирски вечери и логорски огнови. Тоа беше и доба на љубовта – за некои прва, за некои голема и вечна.

Учесниците на работните акции беа многу млади луѓе, преовладуваше селската младина, имаше многу повеќе млади мажи отколку девојчиња, а републичката и националната припадност во голема мера ја одразуваа структурата на населението. На сојузните градилишта во 1947 година имало 36% акционери од Србија, и 23% од Хрватска, 19% од Босна и Херцеговина, 7% од Словенија, 6% од Македонија и 3,8% од Црна Гора.